Akademik Veri Yönetim Sistemi
Edebiyatın Sanatlararası İlişkileri, Ömer Solak, Editör, Paradigma Akademi, Çanakkale, ss.167-185, 2022
Bu çalışma, çeviri sanatı ve edebiyat arasındaki ikircikli ilişkinin tarihsel arka planını, antik çağlardan modern ve insan-sonrası çağa kadar çevirmen ve çevirilerin marjinalleştirilmiş konumuna ilişkin teorik tartışmalar ışığında tartışmayı amaçlamaktadır. Çeviri tanımında tarih boyunca karşılaşılan artzamanlı değişimler, üç bölümden oluşan bu çalışmanın ana odağını oluşturmaktadır. Birinci bölümde, çevirinin, antik çağda kaynak metnin bir taklidi, Rönesans’ta ve Romantik dönemde ise kültürlerarası etkileşime özgü eğitici bir pratik olarak konumundan hareketle kuramsal bir çerçeve çizilmiştir. İkinci bölümde, öznel bir yeniden yaratma eylemi olarak çeviri kavramsallaştırmasının felsefi, sosyo-kültürel ve tarihsel temelleri, 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra çeviribilimde izlenen yapıbozum ve kültürel dönemeç yaklaşımları bağlamında değerlendirilmektedir. Üçüncü bölümde, insan-sonrası çağda makine çevirisi teknolojilerinin edebi çevirinin gerçekleştirilebilirliği üzerindeki olası etkileri, söz konusu teknolojik araçların yayıncılık ve çeviri endüstrilerinde yarattığı son değişiklikler göz önünde bulundurularak sorunsallaştırılmıştır. Sonuç olarak, çeviri sanatı ile edebiyat arasındaki ilişkinin tarih boyunca devamlı olarak sosyal, kültürel, politik, ekonomik ve teknolojik değişimlerden etkilendiği ve bunun gelecekte çeviribilim alanında çalışmalar yürütecek olan araştırmacılar arasında yeni soruları ve araştırma eğilimleri yaratma potansiyelinin büyük olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Retorik yaklaşım, modernizm, insan sonrası düşünce, edebi çeviri, çeviri tarihi.
This study aims to discuss the historical background of the dilemmatic relationship between the art of translation and literature in the light of the theoretical debates regarding the marginalized position of translators and translations from the ancient ages to the modern and post-human era. The diachronic changes occurring in the definition of translation constitute the main focus of the present study, which comprises of three parts. In the first part, a theoretical framework is drawn with reference to the perception of translation as an imitation of the source text in the ancient ages and as an educational practice of intercultural exchange in the Renaissance and Romantic era. In the second part, philosophical, socio-cultural, and historical foundations of the conceptualization of translation as a subjective act of recreation are assessed within the context of deconstructivism and cultural turn prevailing in translation studies after the second half of the 20th century. In the third part, possible effects of the machine translation technologies on the performability of literary translation in the post-human era are problematized in consideration of recent changes that these technological tools led to in the publishing and translation industries. Consequently, it has been established that the relationship between the art of translation and literature has constantly been subject to social, cultural, political, economic, and technological changes throughout the history, and that this has a great potential to create new research questions and tendencies among translation scholars in the future.
Keywords: Rhetorical approach, modernism, post-human thought, literary translation, translation history.