Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Barolar Birliği Dergisi, sa.157, ss.317-361, 2021 (Hakemli Dergi)
Özet: Hukuk tarihine bakıldığında, uzun yıllar velayette baba hakimiyetinin sürdüğü görülmektedir. Ancak toplumların gelişmesi, kadının ve çocuğun toplumdaki rollerinin değişmesiyle birlikte, önce ananın, ardından da çocuğun üstün yararı gözetilerek, her iki ebeveynin de velayette söz sahibi olması mümkün hale gelmiştir. Bu süreç karşılaştırmalı hukukta, özellikle ana ve babanın çocuk üzerinde eşit haklara sahip olması bakımından, uzun bir zamana yayılmaktadır. Evlilik birliği içinde velayetin birlikte kullanılmaya başlaması daha eski tarihlerde gerçekleşirken, evlilik birliğinin sona erdiği hallerde ya da evlilik dışı ilişkilerde birlikte velayete imkan tanıyan düzenlemelerin aşama aşama, günümüzdeki halini aldığı söylenebilir. Bu anlamda birlikte velayetin kabul edildiği ilk ülke, 1973 yılında Indiana eyaleti olmak üzere, Amerika Birleşik Devletleri’dir. Ancak birlikte velayetin yaygınlaşması 1990’lı yılların sonlarından itibaren başlamıştır. Ülkemizde de evlilik birliği içinde birlikte velayet uzun yıllardır uygulanmaktadır. Evlilik birliğinin sona erdiği hallerde ise birlikte velayet kararları, 2016 yılından itibaren, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Ek 7 No’lu Protokol’ün “eşler arasında eşitlik” başlıklı 5. maddesinin kabulüyle beraber verilmeye başlamıştır. Buna rağmen yasal bir düzenleme mevcut değildir. Dolayısıyla kanun koyucunun birlikte velayet kurumunu ve birlikte velayet kararlarında dikkate alınması gereken hususları bir an evvel açıklığa kavuşturması, buna bağlı olarak da TMK’nın velayet hükümlerinde birlikte velayete ilişkin revizyona gitmesi gerekir. Bu nedenle çalışmamızda, karşılaştırmalı hukukta esas alınan hususlar ve bu hususların Türk hukukunda uygulanabilirliği konusu ele alınmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Birlikte (ortak/müşterek) Velayet, Çocuğun
Yüksek Yararı, Birlikte Velayet Anlaşması